BDT ile Paranoia Tedavisi
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), paranoyanın tedavisinde etkili olabilen yapılandırılmış ve kanıta dayalı bir yaklaşımdır. Paranoya, özellikle diğer insanların bize zarar verme niyetinde olduğuna dair gerçek dışı, abartılı veya temelsiz düşünceler içerir. Bu tür düşünceler genellikle yoğun kaygı, öfke, güvensizlik ve sosyal geri çekilmeyle birlikte seyreder.
BDT’nin Paranoya Tedavisindeki Temel Yaklaşımı
Paranoyak düşüncelerin belirlenmesi
Kişinin zihninden geçen “insanlar bana zarar vermek istiyor”, “beni izliyorlar”, “hakkımda kötü düşünüyorlar” gibi otomatik düşünceleri fark etmesi sağlanır.
Kanıt arama ve sorgulama
BDT, bu düşünceleri “doğru ya da yanlış” diye etiketlemeden önce bunların dayandığı kanıtları sorgular:
Bu düşüncenin kanıtı nedir?
Alternatif bir açıklama olabilir mi?
Bu düşünce ne sıklıkla doğru çıkıyor?
Davranışsal deneyler
Paranoyak düşünceyi test etmeye yarayan küçük adımlar planlanır. Örneğin kişi, bir ortamda başkalarının kendisine düşmanca davrandığını düşünüyorsa, bu ortamda farklı davranarak ya da gözlem yaparak düşüncesinin doğruluğunu test eder.
Kaygıyla başa çıkma becerileri
Paranoya çoğunlukla yoğun kaygı eşliğinde yaşanır. Bu nedenle nefes egzersizleri, gevşeme teknikleri, dikkat dağıtma ve düşünceyi yeniden çerçeveleme gibi beceriler kazandırılır.
İlişkisel alanın yeniden yapılandırılması
Güven sorunları üzerine çalışılır. İnsanlarla kurulan ilişkilerin yavaş ve kontrollü biçimde yeniden inşa edilmesi hedeflenir.
Paranoya Ne Düzeydeyse?
Şiddetli ve psikotik düzeyde bir paranoyada (örn. paranoid şizofreni) yalnızca BDT yeterli olmayabilir. Bu durumda ilaç tedavisi önceliklidir ve BDT, ilaçla birlikte destekleyici şekilde kullanılır.
Şüphecilik ve hafif paranoya düzeyinde ise BDT oldukça etkili olabilir. Kişinin düşüncelerini gözlemlemesi, onları sorgulaması ve farklı davranış biçimleri denemesiyle belirgin iyileşmeler sağlanabilir.
Yorumlar
Yorum Gönder